Ψάχνοντας στο κομοδίνο του Βίνσεντ.

Ποιά βιβλία του κάνανε παρέα, στο μαξιλάρι του; Έχουνε και οι ζωγράφοι pillow books κι αν ναι, ποιά είναι αυτά; Ο Βίνσεντ Βαν Γκόγκ (Vincent Van Gogh) ήταν φανατικός αναγνώστης βιβλίων, θαυμαστής των γάλλων νατουραλιστών, κυρίως του Εμίλ Ζολά (Emile Zola) και του Γκυ ντε Μωπασσάν (Guy de Maupassant ). 

 Ο πίνακας πλάι  αποτελεί προσχέδιο ενός άλλου, τον οποίο ο Van Gogh ονόμασε Romans parisiens.
 
 Πολλάκις στα γράμματα προς τον αδελφό του, αναφέρεται στα διαβάσματα του.
   
" Διαβάζω χωρίς να σκέφτομαι, αν οι ιδέες των ανθρώπων εκείνης της εποχής είναι ίδιες με τις δικές μας ή τί γίνεται μ' αυτές όταν τις βάζουμε αντιμέτωπες με δημοκρατικές, σοσιαλιστικές κ.λ.π. δοξασίες . Αυτό όμως που με συγκινεί είναι, όπως και σε μερικούς μυθιστοριογράφους της εποχής μας, ότι οι φωνές αυτών των ανθρώπων, που στην περίπτωση του Σαίξπηρ μας έρχονται από μια απόσταση αιώνων, δεν μας φαίνονται άγνωστες." ( Ιούνιος 1889 )

" ... Μελέτησα ορισμένα έργα του Ουγκώ τούτο το χειμώνα. Την τελευταία ημέρα ενός καταδίκου κι ένα πολύ ωραίο βιβλίο για τον Σαίξπηρ. Έχω καταπιαστεί από καιρό με τη μελέτη τούτου του συγγραφέα, έχει την ίδια ομορφιά που έχει και ο Ρέμπραντ. Ο Σαίξπηρ μπροστά στον Ντίκενς είναι ότι ο Ρόυσνταλ στον Ντωμπινύ κι ο Ρέμπραντ στον Μιλέ. ( Αύγουστος 1880 )."

Ο Van Gogh ζωγράφησε αυτό το έργο στο οβάλ καπάκι ενός γιαπωνέζικου κουτιού από τσάι. Με κάποια δυσκολία, διακρίνονται οι τίτλοι των βιβλίων. Braves gens του Jean Richepin, Au bonheur des dames του Emile Zola και La fille Elisa του Edmond de Goncourt, όλοι γάλλοι, σύγγχρονοι του, συγγραφείς.


" ... ξαναδιάβασα ακόμα το Στην ευτυχία των γυναικών του Ζολά και το βρίσκω όλο και πιο ωραίο." ( Μάιος 1888 )

Still life with parisian novels, oil on canvas, 1887

"... Είχες την τύχη να γνωρίσεις τον Γκυ ντε Μωπασάν. Διάβασα το πρώτο βιβλίο του Στίχοι, ποιήματα αφιερωμένα στο δάσκαλο του Φλωμπέρ." ( Ιούνιος 1888 )

Still life with plaster statue, oil on canvas, 1887

" ... Τώρα διαβάζω Μπαλζάκ : τον Καίσαρα Μπιροτώ, θα σου τον στείλω όταν το τελειώσω. Νομίζω πως θα ξαναδιαβάσω όλον τον Μπαλζάκ... Διάβασες την Κυρία Χρυσάνθεμο; Αυτό το βιβλίο μ' έκανε να σκεφτώ πως οι πραγματικοί Γιαπωνέζοι δεν έχουν τίποτα στους τοίχους, στην περιγραφή του μοναστηριού ή της παγόδας, όπου δεν υπάρχει τίποτα ( τα σχέδια και τα κομψοτεχνήματα είναι κρυμένα στα συρτάρια ). Α, έτσι λοιπόν, πρέπει να κοιτάζουμε μια γιαπωνέζικη ζωγραφιά, σ' ένα δωμάτιο πολύ φωτεινό, εντελώς γυμνό, ανοιχτό προς το τοπίο." ( Ιούνιος 1888 )

" ... Διαβάζω ένα άρθρο για τον Τολστόι στη Revue des Deux Mondes. Φαίνεται πως ο Τολστόι ασχολείται πάρα πολύ με τη θρησκεία του λαού του όπως ο Τζωρτζ Έλιοτ στην Αγγλία. Πρέπει να υπάρχει ένα βιβλίο θρησκευτικό του Τολστόι, που νομίζω πως έχει τίτλο Η Θρησκεία μου, θα 'ναι πάρα πολύ ωραίο. Απ' ότι συμπεραίνω από αυτό το άρθρο, μέσα σε αυτό το βιβλίο αναζητάει ό,τι θα μείνει αιώνιο και αληθινό στη θρησκεία του Χριστού κι ό,τι έχουν κοινό όλες οι θρησκείες. Φαίνεται πως δεν παραδέχεται την ανάσταση ούτε του σώματος ούτε της ψυχής, παρά λέει, σαν τους μηδενιστές, πως μετά το θάνατο δεν υπάρχει τίποτα πια, όμως κι όταν πεθάνει ο άνθρωπος μένει πάντα ζωντανή η ανθρωπότητα. Πάντως μιας και δεν έχω διαβάσει το ίδιο το βιβλίο, δεν θα μπορούσα να πω ακριβώς πώς το αντιλαμβάνεται ο Τολστόι. Μα πιστεύω ότι η θρησκεία του δε θα 'ναι σκληρή και δε θα μεγαλώνει τα βάσανα μας αλλά θα 'ναι πολύ παρήγορη και θα εμπνέει τη μακαριότητα, τη δραστηριότητα και το κουράγιο να ζει κανείς, καθώς κι ένα σωρό άλλα." ( Σεπτέμβρης 1888 )

Κάτι που ίσως πολλοί δεν γνωρίζουν είναι ότι ακόμη και το πασίγνωστο πλέον έργο του με τίτλο "Vincent's chair with a pipe" που βρίσκεται στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου, είναι εμπνευσμένο απο ένα σχέδιο του Luke Fildes (1844-1927 ), το οποίο είχε κάνει βαθιά εντύπωση στον Van Gogh και  απεικονίζει - τί άλλο; - την αγαπημένη καρέκλα του Καρόλου Ντίκενς (The empty chair of Charles Dickens )! 



Τα έργα του κειμένου είναι από το βιβλίο της Belinda Thomson, Van Gogh painter-The masterpieces, εκδόσεις Van Gogh Museum/Fonds Mercator.

Τα  αποσπάσματα από την αλληλογραφία του καλλιτέχνη με τον αδελφό του, είναι από το βιβλίο "Βαν Γκογκ. Γράμματα του Βικεντίου στον αδελφό του Θεόδωρο", σε μετάφραση Σ.Σκιαδαρέση, εκδόσεις Γκοβόστη.